'Kruis en kraai': de ideale roman als beginpunt

• A.F.Th. van der Heijden
• 'Kruis en kraai. De romankunst na James Joyce.'
• Athenaeum - Polak & Van Gennep, 2008

Op 13 maart 2013 wordt het vijfde deel in de essayreeks 'Over de roman' gepresenteerd in De Balie in Amsterdam.  De andere vier delen stonden al een tijd in de boekenkast te wachten om gelezen te worden. Een mooier moment kan zich niet aandienen om met de reeks te beginnen. In deel één, door A.F.Th. van der Heijden, getiteld 'Kruis en kraai. De romankunst na James Joyce.' gaat deze romanschrijver op zoek naar de meerwaarde van zijn eigen werk in de literatuur en geeft hij zijn ultieme doelstelling weer.

Promotie roman in essayvorm

De essayreeks 'Over de roman' is een project bedacht door de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak om "het prestige en de positie van de roman te bevorderen in de multimediale en multiculturele samenleving", zo luidt de colofon bij 'Kruis en kraai. De romankunst na James Joyce.' Een ambitieuze doelstelling, maar in 'Kruis en kraai', het eerste deel van dit project, wordt er noch gerept over de multimediale samenleving noch over de multiculturele samenleving. 

Recycling literaire traditie

'Kruis en kraai' is een monoloog in briefvorm van de romanschrijver A.F.TH. van der Heijden aan vriend en vroegere redacteur Anthony Mertens, waarin eerstgenoemde zijn idee geeft over wat de roman is en wat de roman kan worden als schrijvers de literaire traditie eren en als het ware recyclen.

Hemelse roman

Een schrijver kan twijfelen aan zijn eigen capaciteiten. A.F.Th. van der Heijden vroeg zich af of het nog wel zin had romans te schrijven, nadat hij de romans van James Joyce had gelezen en er zo van onder de indruk was geraakt dat hij aan zichzelf begon te twijfelen, zo bekent hij in 'Kruis en kraai. De romankunst na James Joyce.' Kon zijn eigen werk na Joyce ooit nog een ander - hoger- niveau bereiken? 

Onmogelijke doelstelling, onmogelijk boek

Meerdere schrijvers zijn wat arrogant als het aankomt op hun doelstellingen. Ze willen een betere roman  creëren en daarom blijven ze zichzelf en de roman continu vernieuwen. Van der Heijden geeft aan dat hij het ultieme boek wil schrijven, niet per sé in romanvorm. Het ultieme boek is tevens een onmogelijk te schrijven boek, een doel waar alleen naar gestreefd kan worden door een leven lang experimenteren met woord en tekst. 

Kruis en kraai beginpunt nieuwe roman

De ambitieuze doelstelling van zowel de KVB als Van der Heijden buiten beschouwing gelaten, is 'Kruis en kraai' te lezen als stimulans voor iedere schrijver. Laat je niet weerhouden door het kruis met de kraai op de weg,  zo stelt Van der Heijden. Laat het fantastische werk van een andere schrijver  geen reden zijn om te stoppen met schrijven, omdat je denkt dat het ultieme werk al geschreven is. De roman is altijd in ontwikkeling en het ultieme werk zal daarom nooit bereikt worden. Blijf schrijven, blijf experimenteren.