'Wat de dag verschuldigd is aan de nacht'

• Yasmina Khadra
• 'Wat de dag verschuldigd is aan de nacht'
• De Geus, 2010
• Vertaald uit het Frans door: Floor Borsboom
• Oorspronkelijke titel: 'Ce que le jour doit á la nuit'
• Julliard, Parijs: 2008

Yasmina Khadra schreef bestsellers  als 'Aanslag' (L'attentat, 2005) en 'De zwaluwen van Kaboel' ( Les hirondelles de Kabul', 2002). Centraal in het werk van Khadra staat het leven tussen twee werelden,de kracht van liefde en gedwongen worden een keuze te maken tussen je eigen principes en de zeer contrasterende principes van je achterban. 'Wat de dag verschuldigd is aan de nacht' is daarin niet erg verschillend, behalve dat het een essentieel kenmerk mist.

Militaire censuur

Yasmina Khadra is het pseudoniem van de Algerijnse schrijver Mohammed Moulessehoul. Door het aannemen van deze vrouwelijke pseudoniem kon hij als majoor in het leger onder het militaire censuur uitkomen. Pas toen hij het leger verliet en naar Frankrijk vertrok, maakte hij zijn ware identiteit openbaar. 

Tijd om te kiezen

'Wat de dag verschuldigd is aan de nacht' vertelt het verhaal van Younes, een Arabische jongen die opgroeit op het platteland van Algerije en later terechtkomt in het rijke deel van de Algerijnse hoofdstad. Wanneer zijn vader al zijn land en geld verliest, komt de zorg van Younes in handen van zijn oom, een goedverdienende apotheker die in het Europese deel van Oran, de hoofdstad van Algerije, woont. Younes wordt omgedoopt tot Jonas en weet vriendschap te sluiten met de kinderen van Europese immigranten. Toch blijft het verleden hem achtervolgen en wordt hij keer en keer weer met het feit geconfronteerd dat hij een Arabier is die eigenlijk niet past in de wereld waarin hij leeft. Als dan de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog in 1954 uitbreekt, bevindt hij zich tussen twee vuren. Pas als het te laat is, maakt hij een keuze.

Van wie is Algerije?

Younes' gevecht tussen de Arabische wereld en de Europese wereld begint in 'Wat de dag verschuldigd is aan de nacht' al met zijn naamsverandering. Maar een naam verandert niets aan je gevoel. Arabieren zijn lui en dom, zo hoort hij op school. Alhoewel zijn vrienden, allemaal kinderen van Europese immigranten, hem geaccepteerd lijken te hebben, houden ook zij vast aan de stereotypen over de Arabieren. Het doet Younes pijn, maar hij onderneemt geen actie tegen deze racistische uitingen, die worden onderstreept met geweld. Zo is er het schrijnende voorbeeld van de Arabische bediende van een van zijn vrienden. Tot twee keer toe vermoordt zijn vriend de bediende bijna in bijzijn van Younes, maar Younes doet niets. 

Verboden liefde

Younes is een lafaard, die zijn mening niet durft te geven, maar ook niet uit durft te komen voor zijn gevoelens. Hij wordt smoorverliefd op Emilie, het knapste Franse meisje uit de omgeving. Maar haar moeder heeft hem laten zweren dat hij zich niet inlaat met haar dochter. Doordat hij dit heeft gezweerd, wijst hij Emilie een aantal keer af. En dat terwijl zij ook verliefd op hem is en aangeeft dat zijn achtergrond niet belangrijk voor haar is. Totdat haar moeder Algerije verlaat en het al veel te laat is.

Laffe keuze

Meerdere keren krijgt Younes de keuze en op een gegeven moment wordt hij zelfs gedwongen te kiezen. Dat hij niet kiest, laat enerzijds het gevecht zien tussen twee werelden. Anderzijds lijkt hij daardoor weinig karakter te hebben. De wereld wordt ingedeeld in goed en slecht, maar elke medaille heeft een keerzijde, zo toont ook Younes. Niet kiezen is laf, maar soms is kiezen ook laf. Desalniettemin kabbelt 'Wat de dag verschuldigd is aan de nacht' ietwat te rustig voort, wanneer je het vergelijkt met een van Khadra's spannende thrillers als 'De aanslag'. Deze roman is meer een ingewikkeld liefdesverhaal, zonder de zo voor Khadra kenmerkende spanning.

In september 2012 kwam in Frankrijk de film 'Ce que le jour doit á la nuit' uit. Ben je meer benieuwd naar het boek of naar de film?

Dit is misschien ook leuk om te lezen:

• 'De man die nee zei', ( H.L. Wesseling), biografie Charles de Gaulle, president tijdens Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog
• 'Waar de lucht de zee raakt'(T. Umrigar), ongewone relatie tussen twee vrouwen van verschillende klassen in India
• 'Arabieren kijken' (H. Bouazza), een andere kijk op de Arabische wereld