'Het geluk van de eenzaamheid': fictie leidt tot andere werkelijkheid

• Connie Palmen
• 'Het geluk van de eenzaamheid'
• Athenaeum- Polak & Van Gennep, 2009

Het tweede deel in de essayreeks 'Over de roman' is getiteld 'Het geluk van de eenzaamheid' en werd geschreven door Connie Palmen. De schrijfster, bekend van romans als 'De wetten' en 'De vriendschap' en essaybundels als 'Een kleine filosofie van de moord', toont in dit werk aan dat de werkelijkheid niet kan bestaan zonder fictie en vice versa en hoe schrijvers door hun visie op de werkelijkheid te geven het geluk van de eenzaamheid kunnen creëren bij zichzelf en bij de lezer.

‘Voor mij ligt de betekenis van de roman in het onthullen van de fictie in de werkelijkheid en omgekeerd, van de werkelijkheid in de fictie”.(1)  

 Poëtisch essay over fictie

‘Het geluk van de eenzaamheid’ is een filosofische verhandeling over fictie. Zelf geeft schrijfster Connie Palmen aan dat ze dit werk ziet als een poëtisch essay; dat zij bepaalde aspecten voortdurend repeteert, zou zo in het licht kunnen worden gezien van haar bevlogenheid en haar passie voor het schrijven. Aan de hand van haar persoonlijke drijfveren aangevuld met citaten van auteurs die zij bewondert en haar inspireren, gaat Palmen in op het doel van fictie en het doel dat de romanschrijver voor ogen heeft.   

Creatie van de werkelijkheid

De hoofdgedachte in ‘Het geluk van de eenzaamheid’ is dat er geen werkelijkheid is zonder fictie (en vice versa). Iedere werkelijkheid is gemaakt; we creëren onszelf en de wereld om ons heen aan de hand van verhalen over onszelf, over anderen. De wereld waarin wij leven is een combinatie van de werkelijkheid en fictie.  Een romanschrijver kan de werkelijkheid zien als iets dat verborgen is en aan de lezer onthult moet worden of als iets dat verstrengeld is met de fictie.

Literatuur als ontdekkingstocht

Het is de manier waarop hij de fictie aan de mensen brengt wat hem maakt tot schrijver van lectuur of literatuur. Lectuur geeft de werkelijkheid weer als een hapklare brok, het is het idee van de massa , het gangbare.  Literatuur is voortdurend op zoek naar een manier om het vertrouwde los te laten, wil origineel zijn en de lezer van het geluk van de eenzaamheid te laten proeven door deze continu een andere werkelijkheid te presenteren en zo het gevoel te geven  dat hij een unieke ervaring opdoet, iets nieuws ontdekt.

De realiteit van de schrijver en het geschrevene

Om deze ervaring bij de lezer te bewerkstelligen moet de schrijver zichzelf bloot durven geven. Het is via de stijl die hij hanteert, dat hij zichzelf onderscheidt van de anderen. Alhoewel de schrijver zich altijd deels moet schikken met de regels die het genre van de roman hem oplegt, zal hij in zijn poging naar originaliteit gaan experimenteren met een van haar traditionele pijlers ( genre, verhaal, plot, structuur, protagonist, thematiek). Aldus Palmen.

De kracht van de herhaling

Palmen doet in ‘Het geluk van de eenzaamheid’ haar best aan te tonen wanneer een werk literatuur is, wanneer een schrijver zich een professional mag noemen en wanneer een werk goede fictie is die leidt tot het door haar benoemde geluk van de eenzaamheid. Uiteindelijk weet ze weinig argumenten te noemen en vormt ze de paar die ze heeft via onmogelijke kronkels om om ze  vermengd met  een filosofische gedachtenstroom keer op keer weer her te gebruiken.  Helaas voegt het daardoor weinig toe aan het betoog dat A.F.Th. van der Heijden hield in het eerste deel van deze essayreeks ‘Over de roman’.

Dit is misschien ook leuk om te lezen:

• 'Kruis en kraai. de romankunst na James Joyce.' ( A.F.Th. van der Heijden), eerste deel in de essayreeks 'Over de roman' 
• 'De horizon', (P. Mondiano), roman die laat zien hoe een stijl een werkelijkheid creëert 

(1) Connie Palmen, 'Het geluk van de eenzaamheid'. Athenaeum- Polak & Van Gennep, 2009: blz 21.