'The Commitments': Oprichting band maakt Ierse arbeidersklasse trots

• Roddy Doyle
• 'The Commitments'
• Vintage, 1998 ( 1e druk: 1987)
• Vertaald uit het Engels: Rob van Moppes
• Nederlandse titel: 'De Commitments'
• Amber,1991

Na het boek en de film zal er binnenkort ook een musical worden gemaakt van Roddy Doyle's 'The Commitments'. Dat werd eind april 2013 bekend gemaakt. Het verhaal over de ups en downs van een muziekgroep heeft veel gemeen met al die andere verhalen die bestaan over bandjes en zangers, maar met één verfrissend verschil: de Ierse trots, humor en sfeer die continu aanwezig is. Terug naar de roman, waar het allemaal mee begon.

Lezen in het ritme van de trein

Op de terugweg van Brugge naar Den Haag per trein las De lezer regeert 'The Commitments' van Roddy Doyle. Al na enkele pagina's zat ze midden in "de scene". James Brown, Aretha Franklin, Otis Redding, Marvin Gaye, hoe meer ze vorderde in de korte roman, hoe meer de soul tot leven kwam. Mompelend leest ze, op het ritme van de trein, mee met de in de roman verwerkte liedteksten als 'Night train' van James Brown. Jammer dat de muziek er niet aan is toegevoegd, zoals de auteur van 'Duivelsmuziek' wel heeft gedaan. Bovendien lijkt in de filmversie zelfs 'Night train' te ontbreken, een lied die wel een sleutelrol speelt in het boek.(1) Het liefst had ze op dat moment ook een soul dieet gevolgd, net als één van de personages in het boek en hardop kreunend, schreeuwend en jankend meegezongen met de soulhits. Maar ja, ze zat in een trein.

Amerikaanse soul op zijn Iers 

Outspan en Derek spelen in een bandje, maar het loopt niet echt vlot meer. Ze besluiten Jimmy Rabbitte te benaderen voor een oplossing. Jimmy stelt hen voor een nieuwe band op te richten, een soul band waar iedere Ier zich mee kan identificeren. Want "The Irish are the niggers of Europe"(1998: p.9). De tune van James Brown en consorten met de vibe van de Dublin scene, zo stelt Jimmy het zich voor. Binnen een mum van tijd heeft hij de perfecte groepsleden voor de band gevonden en samen met de hulp van Joey The Lips, die wereldwijd met de meest beroemde artiesten heeft gewerkt, wordt de unieke sound van de groep gecreëerd  Alles loopt gesmeerd, Jimmy weet persaandacht te krijgen en regelt optredens. De band krijgt bekendheid en zelfs een recordmaatschappij is in hen geïnteresseerd. Maar de 'Commitments', zoals de band zich noemt, zitten niet altijd op een lijn en de band wordt bedreigd door al die dingen waar menig muziekgroep tegen aan loopt.

Humor in Dublins dialect

De rage van de soul is in 'The Commitments' overgewaaid  van Amerika naar Dublin, Ierland en heeft de harten geraakt van een groep jongeren die nu niet bepaald "working class heroes" te noemen zijn. Maar al is het leven van de meesten uit de band behoorlijk miserabel, ze laten hun hoofd niet hangen en bijten zich vast in de muziek. De jongeren zijn Ieren in hart en nieren en zijn er trots op.Ze waarderen elkaars talent en weten vaak goed om te gaan met kritiek. Ze beschikken over de nodige zelfspot, maken schunnige, sexistische opmerkingen naar elkaar en dagen elkaar uit. Dit alles doen ze in een sterk lokaal dialect, waardoor je sommige zinnen wel hardop uit moet spreken om te begrijpen wat er mee bedoeld wordt. Petje af voor de vertaler die in het Nederlands de kracht van het Dublinse dialect weet te behouden.

Muziek maakt trots

Doyle geeft geen uitgebreide beschrijving van zijn personages. Je leert over hen door de dialogen en de manier waarop ze zich ieder op hun eigen manier overgeven aan de muziek. Toch zouden vele Ieren zich kunnen herkennen in de personages, al is het alleen maar door de situatie waarin ze verkeren en hoe ze er mee omgaan. De muziek is een uitlaatklep en krijgt haar typisch Ierse karakter doordat ze wordt gespeeld op plekken die heerlijk Iers aandoen. Bovendien wordt de liedtekst van 'Night train' zo aangepast dat de trein niet door Amerika rijdt, maar door Ierland en zo iedere Ier meerijdt in het hen zo geliefde landschap. 

De individualistische band

Ondanks het feit dat Doyle aan 'De Commitments' een flinke scheut nationale trots heeft toegevoegd, is er een element dat niet helemaal rijmt in het verhaal. Dat is het gemis aan gemeenschapsgevoel. Al zou je denken dat Doyle juist wil laten zien dat de muziekgroep een sterke band met elkaar heeft, er is in het verhaal altijd een bepaalde afstand tussen de personages, ze steunen elkaar niet en komen niet voor elkaar op. Ieder lid blijft individualist. Misschien is dat juist met opzet gedaan, wie weet, om de naam van de band te ridiculiseren. 

Dit is misschien ook leuk om te lezen:

• 'An Evening of Long Goodbyes' (P. Murray), melodramatische komedie van en op Ierse bodem
• 'De rode loper' (Th. Rosenboom), Gelderse popmuziekroman
• Recensie 'Duivelsmuziek' (L. van der Valk), fietsen door de bluesgeschiedenis

1. Hieronder de soundtracks van de film 'The Commitments', zodat je tijdens het lezen van deze recensie en/ of het boek van de muziek kunt genieten. Volume 1 en volume 2  van de soundtrack zijn ook te bestellen bij Bol.com (volg de link) Merk op dat het nummer 'Night train' ontbreekt...