Verslag interview Michel Serres @ Maison Descartes Amsterdam

• Michel Serres* 
• In gesprek met Karim Benammar
• Inleiding werk Serres door René ten Bos
• Maison Descartes/ Institut Français
• Amsterdam 26 november 2012
• Met medewerking van Uitgeverij Boom

Muzikale filosofie

Op maandag 26 november 2012 bracht de Franse filosoof Michel Serres een bezoek aan Maison Descartes in Amsterdam in het kader van de Nederlandse uitgave van zijn boek 'Musique' ('Muziek'). Een ongewone ontmoeting met een man die componist of muzikant had kunnen worden, maar uiteindelijk zijn liefde voor muziek in zijn filosofische beschouwingen verwerkte.

"Je suis je encore plus quand j'écoute la musique", Michel Serres#

Filosofie en het nut van de lofrede

In een overvolle zaal in Maison Descartes in Amsterdam wachten lezers, filosofieliefhebbers en Franstaligen op de komst van Michel Serres, die op deze maandagavond 26 november 2012 zal worden geïnterviewd door Karim Benammar. Beiden  zijn filosofen, maar met ideeën die elkaar niet per sé aanvullen. Wanneer Serres de zaal binnenkomt, kan je zijn leeftijd zien in zijn houding en gezichtsuitdrukking. Deze gelaten uitdrukking blijft op zijn gezicht staan, terwijl hij driemaal door verschillende personen wordt geïntroduceerd. Nadat Wouter van Gils, directeur van de afdeling filosofie bij Uitgeverij Boom een betoog heeft gehouden over het uitgeven van filosofische werken als dat van Serres, wordt hij opgevolgd door zijn collega bij uitgeverij Boom, Sjoerd van Tuinen. Deze geeft aan welke rol Serres speelt in de (Franse) filosofie en in het net uitgegeven boek 'De nieuwe Franse filosofie. Ten slotte is ook René ten Bos vol lof over het werk van Serres, en, dat moet gezegd worden, op de vertaling van 'Muziek' door Jeanne Holierhoek. Ten Bos gebruikt op deze avond zijn nawoord in het boek 'Muziek'  als inleiding op Serres' werk.

Over oergeluiden, muziek en woorden van betekenis

De stilte en rust is volledig verdwenen uit de 82-jarige Serres als hij zelf aan het woord komt. Met een energie die gelijkstaat aan het door hemzelf aangehaalde werk van Haydn, getiteld "De vogel"(Opus 33, no 3), laat hij zijn toehoorders kennismaken met zijn muziek. De muzikale rivier waar Serres langs loopt, gaat langs oergeluiden, de zogenaamde "bruits de fond" die ten grondslag liggen aan iedere vorm van muziek, waarvan de meest pure vorm ligt in de natuur, en eindigen uiteindelijk in de woorden, die altijd omgeven zijn door betekenis. De muziek (van de natuur) die midden op de route ligt tussen oergeluiden en betekenis, is van groots belang, omdat het universeel is en zonder betekenis. Zij geeft kracht aan de woorden, draagt bij aan de reikwijdte van het bericht. 

Biogea

Serres toont aan dat iets zo muzikaal als het algoritme, de oorsprong geeft aan de wetenschappen en de muziek. Om orde aan te brengen in die chaotische wereld van (oer)geluid, zouden muziek en wetenschap moeten samenwerken. De Franse filosoof koppelt aan deze visie de term 'biogea', waarin bio- en geowetenschappen een belangrijke rol spelen. Serres is van mening dat wij een nieuwe relatie moeten opbouwen met de wereld, met de natuur en daarvoor op zoek moeten gaan naar de innerlijke geluiden, de oergeluiden, om te weten te komen hoe wij met de huidige crises van economie of ecologie te boven kunnen komen. De wereld en de natuur moeten een plek krijgen in de politiek, naast die van de mensen. Om deze een plek te geven, moet de mens leren te luisteren en te kijken.

Misschien ook leuk om te lezen:

• 'Het geniale dier', (R. ten Bos), een boek dat laat zien dat Serres en Ten Bos gelijke gedachten hebben.
• Verslag interview David Vann over 'Caribou Island', de roman over mens tegen natuur
• 'De horizon' (P. Modiano), Frans existentialistische roman

# Ik ben mezelf nog meer wanneer ik naar muziek luister.
* Werk van deze auteurs is direct te bestellen via deze link.