Uitreiking Europese Literatuurprijs 2012 aan Julian Barnes & Ronald Vlek @Manuscripta

 Prijsuitreiking is uitgesteld feest

 Het was 19 juni 2012. De winnaar van de Europese Literatuurprijs 2012 werd bekendgemaakt. Geen toeters, geen bellen, want pas in september, tijdens de eerste dag van Manuscripta, zou de prijsuitreiking zijn. Dit weekend was het dan zover en werd de prijs officieel overhandigd aan de Britse auteur Julian Barnes en vertaler Ronald Vlek voor de roman 'Alsof het voorbij is', in het Engels bekend onder de titel 'The Sense of an Ending'. 

De rij die niet was bij opening boekenseizoen

Voor een groot auteur als Julian Barnes verwacht je een lange rij tot buiten het gebouw. De lezer regeert had de roman 'Alsof het voorbij is' gelezen en was er razend enthousiast over, zoals ook blijkt uit haar recensie.  Om die reden toog ze al vroeg en vol verwachting naar MC grote Zaal in de Westergasfabriek in Amsterdam voor de uitreiking van de Europese Literatuurprijs 2012, de prijs die ieder jaar wordt uitgereikt aan schrijver en vertaler van de beste Europese roman die in Nederlandse vertaling is verschenen.  Maar, aangekomen bij de zaal was er nauwelijks sprake van een rij.

Dat is bij nader inzien ook wel logisch, gezien het feit dat de bezoeker op Manuscripta uit zo'n twaalf programmaonderdelen per uur moet kiezen. Gelukkig kwamen beetje bij beetje toch de bezoekers binnen en zat de zaal vol toen het onderdeel begon.

Lofrede op Europese literatuur

Margot Dijkgraaf opende de sessie met een lofrede op de Europese literatuur en op de genomineerden van de Europese Literatuurprijs van dit jaar om vervolgens het woord over te dragen aan Ton Naaijkens, die kort het juryrapport toelichtte. 'Alsof het voorbij is' heeft als gemene deler met de andere vier genomineerden  dat het een verhaal is rijk aan cultuur en geschiedenis, zo stelde de jury.

Maar, meer nog dan de andere boeken heeft de roman verschillende lagen en daardoor is het verhaal op verschillende manieren te lezen. Daarnaast gaat de lezer, die denkt alles over zichzelf te weten, aan alles twijfelen door dit verhaal. Niets is meer zeker. Ook De lezer regeert had zich laten misleiden door 'Alsof alles voorbij is' en kon zich goed vinden in dit juryrapport. Bovendien is dit een hoogtepunt in het werk van Barnes, zo besloot Naaijkens zijn speech richting Barnes, omdat alle thema's die hij voorheen in zijn andere boeken gebruikte, terugkeren in dit werk.

Ook Ronald Vlek werd geprezen om zijn vertaling. De hoofdpersoon in 'Alsof het voorbij is' spreekt alledaags Engels en Vlek heeft het taalgebruik netjes overgezet naar het Nederlands, zo meende de jury, zonder ondertoon of suggestieve lading te verliezen.

Een interview vol nuances

Na deze prijsuitreiking trad Joost Zwagerman als perfecte moderator op in een interview met auteur Julian Barnes en vertaler Ronald Vlek. Zowel Barnes als Vlek gaf hij in tijd en woorden de krediet die zij verdienen. Aan Vlek vroeg hij logischerwijs hoe het was om 'Alsof het voorbij is' te vertalen. Vlek antwoordde dat het vertalen van Barnes' roman goed te doen was, omdat al zijn romans goed geschreven zijn en humoristisch zijn. Doordat hij al meerdere boeken van hem had vertaald, was hij bekend geworden met het register en de toonzetting. Hierop reageerde Barnes lachend: "Glad to be of help".

Zwagerman vroeg Vlek ook welk deel van het boek meer een uitdaging was om te vertalen. Het eerste deel van het verhaal vindt plaats in de jaren zestig, terwijl het tweede deel in de moderne tijd plaatsheeft. Hoewel Vlek het verschil tussen beide delen niet direct zag als een uitdaging, kon hij zich wel vinden in de beschrijving van de jaren zestig.

Barnes gaf in dit interview toe dat hij meer voelt voor sukkelige hoofdpersonen, omdat (het beschrijven van) mislukking interessanter voor hem is dan  ( het beschrijven van) succes. De hoofdpersonen in zijn romans zijn mensen die nog niet alles over hun leven weten. Na het lezen van 'Alsof het voorbij is' komt de hoofdpersoon erachter dat hij al die tijd met een verkeerde geschiedenis heeft geleefd. Maar, zo stelde Barnes in het interview, is het soms niet beter een leven te leven waarin sommige waarheden onderdrukt worden?

Alhoewel een deel van het boek zich dan wel afspeelt in de jaren zestig, is het niet Barnes' bedoeling om een typering van het decennium weer te geven, zo legde Barnes Zwagerman uit. Zwagerman probeerde voorzichtig de schrijver uit en stelde nogmaals de vraag of hij niet een bepaalde nuancering van de periode wilde maken. Barnes benadrukte dat hij absoluut niet de ambitie had om de jaren zestig te nuanceren.

Alsof het voorbij is (voor het begint)

Een moment voor een discussie over de vertaling van de titel, maar tijd is schaars. De tijd die is ingepland voor dit onderdeel is kort, nauwelijks genoeg voor een prijsuitreiking én een interview. De tijd gaat zo snel, net alsof het voorbij is voor het begint.

Meer weten over Julian Barnes?
'Alsof het voorbij is' direct bestellen bij Bol.com?

Dit is misschien ook leuk om te lezen:

• Recensie 'Een hologram voor de koning' (D. Egger), over hoe alles een illusie kan zijn