'Zeg me wie ik ben': biografie van Spaanse verzetsstrijdster en geheim agente

• Julia Navarro
• 'Dime quién soy'
• Barcelona, Plaza & Janés: 2010
• Vertaald uit het Spaans door Marjan Meijer
• Nederlandse titel: 'Zeg me wie ik ben'
• Wereldbibliotheek, januari 2013

Nog een weekje wachten en dan verschijnt de Nederlandse vertaling van 'Dime quién soy' ('Zeg me wie ik ben') van Julia Navarro.  Uitgeverij Wereldbibliotheek bracht al tijdens Manuscripta, eind augustus, een Nederlandse leesproef uit van de nieuwste roman van Navarro en velen wachten sindsdien met smart op de verschijning van het boek. Terecht, want 'Zeg me wie ik ben' choqueert, overrompelt en doet verlangen naar meer. 

Realistische scènes roman doen huiveren

In haar eerdere werk liet schrijfster Julia Navarro al zien dat zij zich niet laat afschrikken wreedheden te beschrijven. Zo deed 'De verborgen kleitabletten' ('La Biblia de barro') de lezer soms huiveren bij die schijnbaar onbeschrijflijke wreedheden, die Navarro zo realistisch wist weer te geven. Maar, in 'De verborgen kleitabletten' zijn de verschikkingen uit de Tweede Wereldoorlog enkele passages lang. In 'Zeg me wie ik ben' neemt Navarro hier geen genoegen mee en gebruikt ze een langere tijdspanne om dieper en langer in te gaan op verschillende oorlogen die zich afspelen tussen 1934, de vooravond van de Spaanse Burgeroorlog en de val van de Berlijnse muur in 1989.

Anti-semitisme nekt Spaanse zakenpartner

In 'Zeg me wie ik ben' krijgt journalist Guillermo Albi van zijn tante de opdracht het verhaal van zijn stilgezwegen overgrootmoeder Amelia uit te zoeken en op te schrijven. In 1934 lijkt het bedrijf van Amelia's vader failliet te gaan, omdat de anti-semitische ontwikkelingen in Duitsland het voor zijn joodse zakenpartner aldaar onmogelijk maken zaken te blijven doen. Amelia is dan veertien en besluit haar familie uit de nood te helpen door Santiago Carranza, zoon van een rijke zakenman te trouwen. Met hem krijgt ze een zoon, Javier. 

Misbruik geheim agent

Ze laat haar man en kind achter, wanneer ze Pierre ontmoet en smoorverliefd op hem wordt. Jong en naïef, beseft ze niet dat Santiago haar voor deze keuze veroordeelt en het onmogelijk voor haar maakt om Javier in de toekomst te zien. Pierre geeft Amelia de kans politiek actief te zijn, maar vertelt haar niet dat hij een agent is binnen de geheime dienst van de Sovjet Unie.  Hij gebruikt haar om informatie te verkrijgen in de hogere kringen.  Amelia, die bij toeval achter zijn ware identiteit is gekomen, ziet het gevaar wanneer Pierre wordt opgeroepen naar Moskou te komen en volgt hem. In Moskou wordt Pierre met veel geweld verhoord, maar Amelia weet hem vrij te krijgen met hulp van een bekende, de journalist Albert James. Pierre overleeft het niet en Albert, inmiddels verliefd op Amelia, vraagt haar voor hem te werken, omdat het voor haar te riskant is in Moskou te blijven.

Tijdens een reis naar Duitsland raken Amelia en Albert betrokken bij de verzetsgroep van Max von Schumann, een militair in het Duitse leger die Hitler zijn macht wil ontnemen. Ze vragen Amelia met hulp van haar vriendin, de Italiaanse operazangeres Carla Alessandrini een Jodin naar Amerika te smokkelen. Om deze in Amerika te krijgen, schakelen ze ook de hulp in van de familie van Albert, maar op een voorwaarde.

Wens vrijheid vraagt opoffering

Die voorwaarde zorgt ervoor dat Amelia opnieuw naar Duitsland wordt gestuurd, nu in dienst van de Britse geheime dienst, waar ze haar banden met Max, waar ze al een tijd verliefd op is, versterkt. Amelia's wens om actief bij te dragen aan het verzet tegen Hitler en Franco, maken dat zij pijn en vernedering doorstaat en tot het uiterste gaat om diegene die ze liefheeft te beschermen en te helpen. Desalniettemin, moet ze voor deze wens veel opofferen.

Relaties getrouwde vrouw in tweede helft twintigste eeuw

'Zeg me wie ik ben' bestaat uit zorgvuldig beschreven, realistische gruwelscènes die zijn ingekaderd in een verhaal over de verschillende onmogelijke liefdes van een getrouwde vrouw in een tijd waarin de ouders nog de huwelijkspartners kozen en de huwelijkse status heilig was. 

Mentale pijn zwaarder dan fysieke pijn

Tegenover al die wreedheden staat de prachtig pure manier waarop Navarro de onvermoeibare pogingen van Amelia om weer in contact te komen met haar zoon Javier weet weer te geven. De radeloosheid die spreekt uit Amelia's acties is er een van immense wanhoop en pijn, een pijn die sterker lijkt te zijn dan de fysieke folteringen die Amelia in haar leven ondergaat. En dan zijn er nog de passages van lange diners vol politieke discussies, verborgen haat en nijd en de ingenieuze manier waarop al haar ontmoetingen met bekenden in elkaar worden verweven. Navarro weet met zo'n realisme te beschrijven in een stijl die gemakkelijk wegleest, dat het einde van dit volumineuze boek sneller in zicht is dan gehoopt. 

Dit is misschien ook leuk om te lezen

• 'De man die nee zei' (H.L. Wesseling), biografie van Charles de Gaulle
• 'Suikertand', (I. McEwan), roman over vrouw in Britse geheime dienst in de Koude Oorlog